Γενική εξέταση αίματος

Επίσης γνωστό ως: Αιμοδιάγραμμα, Γενική εξέταση αίματος, ΓΑ
Επιστημονική ονομασία: Γενική εξέταση αίματος




Γιατί γίνεται η εξέταση ?
Για να προσδιορίσουμε τη γενική κατάσταση της υγείας και για να διαγνώσουμε και να παρακολουθήσουμε μια ποικιλία διαταραχών όπως η αναιμία.

Πότε πρέπει να γίνεται η εξέταση?
Στα πλαίσια μίας ιατρικής εξέτασης ρουτίνας ή κατόπιν ιατρικής υπόδειξης.






Τί δείγμα χρειάζεται?

Αίμα από την φλέβα του χεριού ή από το δάκτυλο (παιδιά και ενήλικες) ή από την φτέρνα (νεογέννητα).

Η γενική αίματος είναι μια αυτοματοποιημένη μέτρηση των κυττάρων του αίματος. Μία τυπική γενική αίματος περιλαμβάνει τα παρακάτω:



αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων(WBC)


αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων(RBC)


αιμοσφαιρίνη (Hb)


αιματοκρίτη (Hct)


μέσο όγκο ερυθρών (MCV)


μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης (MCH)


μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης (MCHC)


αριθμό αιμοπεταλίων (PLT)


μέσο όγκο αιμοπεταλίων (MPV)




Τα αποτελέσματα της γενικής αίματος μας δίνουν πληροφορίες όχι μόνο για τον αριθμό των κυτταρικών τύπων αλλά και για το μέγεθος, το σχήμα και μερικά άλλα φυσικά χαρακτηριστικά των κυττάρων. Επιπλέον ο λευκοκυτταρικός τύπος μπορεί να περιληφθεί στη γενική αίματος και να γίνει είτε στο ίδιο μηχάνημα είτε με μη αυτοποιημένη μέθοδο (στο χέρι).

Σημαντικές ανωμαλίες σε έναν ή περισσότερους από τους κυτταρικούς πληθυσμούς επιβεβαιώνονται οπτικά με παρατήρηση επιχρίσματος περιφερικού αίματος (ΠΛΑΚΑΚΙ όπως το λένε) στο μικροσκόπιο. Στην εξέταση αυτή επίχρισμα αίματος απλώνεται σε λεπτή στιβάδα σε αντικειμενοφόρο πλάκα και αφού στεγνώσει, βάφεται με ειδικές χρωστικές. Ο κλινικός εργαστηριακός επιστήμονας στη συνέχεια εκτιμά τα φυσικά χαρακτηριστικά των ερυθρών και λευκών αιμοσφαιρίων στο μικροσκόπιο. Οποιαδήποτε επιπρόσθετη πληροφορία καταγράφεται και αναφέρεται στον Ιατρό.

Το αίμα αποτελείται από έμμορφα συστατικά (κύτταρα) που αιωρούνται μέσα σε υγρό περιβάλλον που ονομάζεται πλάσμα. Τα κύτταρα αυτά είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια. Παράγονται και ωριμάζουν αρχικά στο μυελό των οστών. Στη συνέχεια υπό φυσιολογικές συνθήκες απελευθερώνονται στο αίμα ανάλογα με τις ανάγκες.


Λευκά αιμοσφαίρια (WBC)

Η πρωταρχική λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων είναι η καταπολέμηση των λοιμώξεων μέσω της επίθεσης και της καταστροφής επιβλαβών ξένων ουσιών. Διακρίνονται πέντε κατηγορίες λευκών αιμοσφαιρίων: τα ουδετερόφιλα, τα λεμφοκύτταρα, τα βασεόφιλα, τα ηωσινόφιλα και τα μονοκύτταρα. Στο αίμα οι πέντε τύποι των λευκών αιμοσφαιρίων είναι παρόντες σε σχετικά σταθερές αναλογίες που μεταβάλλονται περιστασιακά ανάλογα με το τί συμβαίνει στον οργανισμό. Έτσι μια λοίμωξη μπορεί να επάγει την παραγωγή ουδετερόφιλων σε μεγάλη συγκέντρωση ώστε να καταπολεμηθεί ο βακτηριακός εισβολέας. Στις αλλεργίες παράγεται μεγάλος αριθμός ηωσινόφιλων που απελευθερώνουν συγκεκριμένα χημικά (αντι- ισταμίνες) για να ελαχιστοποιήσουν την αλλεργική αντίδραση. Τα λεμφοκύτταρα επάγονται ώστε να παράγουν ανοσοσφαιρίνες (αντισώματα). Σε παθολογικές καταστάσεις, όπως στη λευχαιμία, ανώμαλα και άωρα λευκά αιμοσφαίρια (βλάστες ή βλαστοκύτταρα) πολλαπλασιάζονται ταχύτατα αυξάνοντας τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων σε μικρό χρονικό διάστημα.







Ερυθρά αιμοσφαίρια (RBC)

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι κύτταρα με ελαφρά κόκκινο χρώμα και έχουν τη μορφή δισκίων που έχουν πιεστεί στο κέντρο, είναι δηλαδή αμφίκοιλα.Είναι γεμάτα από την αιμοσφαιρίνη, την πρωτείνη που μεταφέρει το οξυγόνο σε όλο το σώμα. Η γενική αίματος μας δίνει πληροφορίες για το εάν ο οργανισμός έχει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια και εάν ο πληθυσμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ο φυσιολογικός. Σε φυσιολογικές καταστάσεις τα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουν όλα το ίδιο μέγεθος και σχήμα. Αλλαγές παρατηρούνται σε έλλειψη της βιταμίνης Β12 καιι φυλικού οξέως, έλλειψη σιδήρου και σε πλήθος άλλων καταστάσεων. Όταν σε ένα άτομο τα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουν το φυσιολογικό μέγεθος και σχήμα αλλά είναι λιγώτερα στον αριθμό, τότε λέμε ότι έχει αναιμία και μπορεί να παρουσιάζει συμπτώματα κούρασης και αδυναμίας. Πιο σπάνια συμβαίνει η αντίθετη περίπτωση, να κυκλοφορούν δηλαδή στο αίμα πολύ περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθραιμία ή ερυθροκυττάρωση). Σε ακραίες περιπτώσεις αυτό καταλήγει σε παρεμπόδιση της φυσιολογικής ροής του αίματος δια μέσου των αρτηριών και φλεβών.






Αιμοπετάλια

Τα αιμοπετάλια αποτελούν ειδικά κυτταρικά τμήματα που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πήξη του αίματος. Ασθενής που δεν έχει αρκετά αιμοπετάλια, έχει αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή αιμορραγία και μελάνιασμα. Στη γενική αίματος μετράμε τον αριθμό και το μέγεθος των αιμοπεταλίων. Σε κάποιες καταστάσεις ορισμένοι παρουσιάζουν γιγάντια αιμοπετάλια ή συσσώρευση αιμοπεταλίων με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αξιόπιστη καταμέτρησή τους στο μηχάνημα. Στη περίπτωση αυτή χρησιμεύει η εξέταση με το επίχρισμα περιφερικού αίματος.



Πώς συλλέγεται το δείγμα?

Με σύριγγα από τη φλέβα του χεριού ή με τρύπημα βελόνας από το δάκτυλο ή την φτέρνα.




Απαιτείται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία της εξέτασης προκειμένου να διασφαλισθεί η ποιότητα του δείγματος?

Όχι, δεν απαιτείται κάποια προετοιμασία της εξέτασης.

Πώς χρησιμοποιείται
Η γενική αίματος αποτελεί μια γενική διαγνωστική εξέταση που χρησιμεύει για τον έλεγχο διαταραχών όπως η αναιμία, η λοίμωξη και πολλές άλλες. Πρόκειται για ένα σύνολο εξετάσεων που επιτρέπουν την διερεύνηση εξέταση διαφορετικών μερών συστατικών του αίματος. Η ΓΑ περιλαμβάνει:

· Μέτρηση του πλήθους των λευκών αιμοσφαιρίων και απόδοση της ως ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων ανά μονάδα όγκου αίματος. Σημαντικές είναι και η αύξηση και η ελάττωση των λευκών αιμοσφαιρίων.
· Λευκοκυτταρικός τύπος: διαχωρίζει τις κατηγορίες των λευκών αιμοσφαιρίων (WBC) που είναι παρόντα. Κάθε τύπος λευκών αιμοσφαιρίων παίζει το δικό του ιδιαίτερο ρόλο στην προστασία του οργανισμού απέναντι στις λοιμώξεις. Με τον λευκοκυτταρικό τύπο γίνεται η διαφορική κατάταξη των λευκών αιμοσφαιρίων σε κάθε κατηγορία. Διακρίνονται πέντε κατηγορίες λευκών αιμοσφαιρίων: τα ουδετερόφιλα (also known as segs, PMNs, grans), ( γνωστά και ως ραβδοπύρηνα, τα πολυμορφοπύρηνα και τα κοκκιοκύτταρα), τα λεμφοκύτταρα, τα μονοπύρηνα, τα ηωσινόφιλα και τα βασεόφιλα.
· Μέτρηση του πλήθους των ερυθρών αιμοσφαιρίων και απόδοση της ως ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ανά μονάδα όγκου αίματος. Τόσο η αύξηση όσο και η ελάττωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων υποδεικνύουν πιθανές ανωμαλίες ή διαταραχές.
· Μέτρηση της ποσότητας της αιμοσφαιρίνης που αποτελεί την κύρια πρωτείνη για τη μεταφορά του οξυγόνου.
· Αιματοκρίτης μετράει το ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων ανά μονάδα όγκου αίματος.
· Μέτρηση του πλήθους των αιμοπεταλίων ανά μονάδα όγκου αίματος. Ο μέσος όγκος αιμοπεταλίων (MPV) είναι ο υπολογισμός του μέσου μεγέθους των αιμοπεταλίων, όπως υπολογίζεται από το μηχάνημα. Τα νέα αιμοπετάλια είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος με αποτέλεσμα να προκύπτει μεγάλο MPV στη περίπτωση παραγωγής αυξημένου αριθμού αιμοπεταλίων. Η τιμή του MPV δίδει πληροφορίες στον Ιατρό σχετικά με την παραγωγή αιμοπεταλίων στο μυελό των οστών.
· Ο μέσος όγκος ερυθρών (MCV) είναι η μέτρηση του μέσου μεγέθους των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Υψηλή τιμή MCV σημαίνει ότι τα ερυθρά αιμοσφάιρια έχουν μεγαλύτερο μέγεθος από το φυσιολογικό (μακροκυτταρικά) πιθανά λόγω έλλειψης της βιταμίνης Β12. Χαμηλή τιμή MCV σημαίνει ότι τα RBC έχουν μικρότερο μέγεθος (μικροκυτταρικά) από το φυσιολογικό, πιθανά λόγω σσιδηροπενικής αναιμίας ή θαλασσαιμίας.
· Η μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης (MCH) είναι ο υπολογισμός της μέσης ποσότητας της αιμοσφαιρίνης που περιέχει ένα ερυθροκύτταρο. Τα μακροκυτταρικά ερυθροκύτταρα είναι μεγάλα και ως εκ τούτου τείνουν έχουν μεγαλύτερο MCH, ενώ τα μικροκυτταρικά ερυθροκύτταρα τείνουν να έχουν μικρότερη τιμή MCH
· Ως μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης (MCHC) χαρακτηρίζεται ο υπολογισμός της μέσης συγκέντρωσης αιμοσφαιρίνης που περιέχεται σε ένα ερυθροκύτταρο. Χαμηλές τιμές MCHC απαντώνται σε καταστάσεις όπου η αιμοσφαιρίνη αραιώνεται «ανώμαλα» μέσα στο ερυθρό αιμοσφαίριο, όπως στη σιδηροπενική αναιμία και στη θαλασσαιμία. Υψηλές τιμές MCHC σε ασθενείς με εγκαύματα και κληρονομική σφαιροκυττάρωση, μία σχετικά σπάνια συγγενή διαταραχή.
· Η κατανομή του μεγέθους των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RDW) είναι ο υπολογισμός της ποικιλίας στο μέγεθος των RBC. Σε ορισμένες κακοήθεις αναιμίες η έκταση της ποικιλίας στο μέγεθος των RBC (ανισοκυττάρωση) σε συνδυασμό με την ποικιλία σττο σχήμα- ποικιλοκυττάρωση συντελεί στην αύξηση του RDW


Πότε ζητείται
Η γενική αίματος αποτελεί εξέταση ρουτίνας. Πολλοί ασθενείς χρησιμοποιούν τις οριακές μετρήσεις της ΓΑ για να εκτιμήσουν τη γενική κατάσταση της υγείας τους. Εάν είναι υγιείς και έχουν μετρήσεις μέσα στα φυσιολογικά όρια, τότε δεν χρειάζεται νέα ΓΑ παρά μόνο εάν κάτι αλλάξει στην υγεία τους ή το ζητήσει ο Ιατρός τους.

Εάν ένας ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα κούρασης, αδυναμίας ή έχει λοίμωξη, φλεγμονή, αιμορραγία ή μελανιάσματα, τότε η γενική αίματος μπορεί να βοηθήσει τον Ιατρό του στη διάγνωση. Σημαντικά αυξημένα WBC επιβεβαιώνουν τη παρουσία λοίμωξης και καθοδηγούν την περαιτέρω διερεύνηση για την ταυτοποίηση της υποκείμενης αιτίας. Όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μειωμένα (αναιμία) απαιτείται και η μελέτη του μεγέθους και του σχήματος τους για να μπορεί κανείς να προσδιορίσει την αιτία: οφείλεται σε μείωση της παραγωγής, σε αύξηση της καταστροφής[MB3] ή σε αύξηση της απώλειας των RBC. Ο αριθμός των αιμοπεταλίων που είναι χαμηλός ή υπερβολικά μεγάλος πιθανά εξηγεί μια μεγάλη αιμορραγία ή θρόμβωση ή να συνδέεται και με ασθένεια στο μυελό των οστών (λευχαιμία).
Πολλές καταστάσεις έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση ή την ελάττωση σε κάποιον από τους κυτταρικούς πληθυσμούς του αίματος. Ορισμένες απαιτούν θεραπεία, ενώ άλλες αποκαθίστανται από μόνες τους. Ορισμένες ασθένειες όπως ο καρκίνος (και η αντιμετώπισή του με χημειοθεραπεία), μεταβάλλουν την παραγωγή κυττάρων από το μυελό των οστών και είτε αυξάνουν την παραγωγή της μιας κατηγορίας σε βάρος των υπολοίπων είτε ελαττώνουν τη συνολική παραγωγή. Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα μειώνουν των αριθμό των WBC, ενώ ακόμη και έλλειψη σε βιταμίνες ή ιχνοστοιχεία μπορεί να προκαλέσει αναιμία. Η εξέταση της ΓΑ απαιτείται να γίνεται σε τακτική βάση για να παρακολουθούνται αυτές οι καταστάσεις και οι θεραπείες.


Τί σημαίνει το αποτέλεσμα
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Δεν είναι διαθέσιμο ένα κοινά αποδεκτό εύρος τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ). Επειδή οι τιμές αναφοράς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες που περιλαμβάνουν την ηλικία του ασθενούς, το φύλο, την πληθυσμιακή ομάδα και την μέθοδο προσδιορισμού, τα αριθμητικά αποτελέσματα έχουν διαφορετική σημασία σε κάθε Εργαστήριο. Σε κάθε περίπτωση στην απάντησή δίπλα στο αποτέλεσμα πρέπει να αναγράφεται το εύρος των τιμών αναφοράς (φυσιολογικές τιμές, φτ) που έχει το Εργαστήριο για την συγκεκριμμένη εξέταση. Οι διαδικτυακές εξετάσεις συνιστού θερμά να συζητήσετε τα αποτελεσματα της εξέτασης σας με τον γιατρό σας. Περισσότερες πληροφορίες για τις τιμές αναφοράς μπορείτε να βρείτε στο άρθρο « Οι τιμές αναφοράς και η σημασία τους».
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι επιμέρους εξετάσεις μίας Γενική Εξέταση Αίματος και τί σημαίνουν οι υψηλές ή χαμηλές μετρήσεις.

Εξέταση	Ονομασία	Αυξημένα/ Ελαττωμένα
WBC	Λευκά αιμοσφαίρια	Ο αριθμός τους αυξάνεται στις λοιμώξεις, τη φλεγμονή, τον καρκίνο, τη λευχαιμία. Ελαττώνεται με κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα (όπως το methotrexate), σε αυτοάνοσες καταστάσεις, σε κάποιες σοβαρές λοιμώξεις, στην αδρανοποίηση του μυελού των οστών και σε συγγενή δυσπλασία του μυελού (ο μυελός δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά).
% Neutrophil	Ουδετερόφιλα (%)	Αποτελούν ένα δυναμικό πληθυσμό που ποικίλλει εν μέρει από μέρα σε μέρα ανάλογα με την κατάσταση που βρίσκεται ο οργανισμός. Η αύξηση του αριθμού των κυττάρων συγκεκριμένης κατηγορίας λευκών αιμοσφαιρίων συνδέεται με διαφορετικές περιστασιακές/ οξείες και/ ή χρόνιες καταστάσεις. Παράδειγμα αποτελεί ο μεγάλος αριθμός λεμφοκυττάρων που παρουσιάζει η λεμφοκυτταρική λευχαιμία. Για περισσότερες πληροφορίες δες κάτω από τους όρους αίμα, επίχρισμα περφερικού αίματος και λευκά αιμοσφαίρια.
% Lymphs	Λεμφοκύτταρα (%)
% Mono	Μονοκύτταρα (%)
% Eos	Ηωσινόφιλα (%)
%Baso	Βασεόφιλα (%)
Neutrophil	Ουδετερόφιλα (απόλυτος αριθμός)
Lymphs	Λεμφοκύτταρα (απόλυτος αριθμός)
Mono	Μονοκύτταρα (απόλυτος αριθμός)
Eos	Ηωσινόφιλα (απόλυτος αριθμός)
Baso	Βασεόφιλα (απόλυτος αριθμός)
RBC	Ερυθρά αιμοσφαίρια	Ελαττώνονται στην αναιμία. Αυξάνονται όταν συμβαίνει υπερπαραγωγή τους και όταν υπάρχει απώλεια υγρών λόγω διάρροιας, αφυδάτωσης, εγκαυμάτων.
Hgb	Αιμοσφαιρίνη	Συμβαδίζει με τα αποτελέσματα των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Hct	Αιματοκρίτης	Συμβαδίζει με τα αποτελέσματα των RBC
MCV	Μέσος όγκος ερυθρών	Αυξάνεται όταν υπάρχει έλλειψη Β12και φυλικού οξέως. Ελαττώνεται στη σιδηροπενική αναιμία και στη θαλασσαιμία
MCH	Μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης	Συμβαδίζει με τα αποτελέσματα του MCV
MCHC	Μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης	Μπορεί να ελαττωθεί, όταν ελαττώνεται το MCV. Αυξάνεται οριακά ανάλογα με τη ποσότητα Hgb που θα γεμίσει ένα RBC
RDW	Κατανομή μεγέθους ερυθρών αιμοσφαιρίων	Αυξημένο RDW υποδηλώνει ένα μικτό πληθυσμό. Άωρα RBC τείνουν να είναι  μεγαλύτερα.
Platelet	Αιμοπετάλια	Ο αριθμός τους αυξάνεται ή ελαττώνεται σε καταστάσεις  που επηρεάζουν την παραγωγή αιμοπεταλίων. Ελαττώνεται όταν χρησιμοποιείται μεγάλος αριθμός όπως στην αιμορραγία, σε κληρονομικές διαταραχές (όπως στο Wiskott-Aldrich, Bernard-Soulier), στο συστηματικό ερυθροματώδη λύκο, την κακοήθη αναιμία, τον υπερσπληνισμό (ο σπλήνας αποσύρει από τη κυκλοφορία μεγάλο αριθμό αιμοπεταλίων), τη λευχαιμία και τη χημειοθεραπεία.
MPV	Μέσος όγκος αιμοπεταλίων	Ποικίλει ανάλογα με την παραγωγή των αιμοπεταλίων. Ο νέος πληθυσμός αιμοπεταλίων έχει μεγαλύτερο μέγεθος από τα γηρασμένα.

Τί άλλο πρέπει να γνωρίζω

Παρόλο που δεν απαιτείται κάποια ειδική δίαιτα, καλό είναι να αποφύγουμε το λιπαρό γεύμα πριν την εξέταση της ΓΑ.

Στα βρέφη και τα παιδιά οι φυσιολογικές τιμές της ΓΑ μπορεί να διαφέρουν και γι’αυτό χρειάζεται προσοχή στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων.


Aνδρέας Τσεκούρας Γεν.Ιατρός Επιμελητής ΚΥΓ ΕΣΥ