Πολυκυστικές ωοθήκες

Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες (PCOS)

   Οι πολυκυστικές ωοθήκες  είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία ορμονών και την συσσώρευση πολλών μικρών κύστεων περιφερειακά στην ωοθήκη, αύξηση των ανδρικών ορμονών, ανοωρρηκτικούς κύκλους, και άλλες μεταβολικές ανωμαλίες. Στα κλασικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται αυξημένη τριχοφυία, ακμή, παχυσαρκία, ασταθής εμμηνορρυσία, και υπογονιμότητα.  
Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι το πιο συνηθισμένο ορμονικό πρόβλημα σε γυναίκες γόνιμης ηλικίας.
 Πόσες γυναίκες έχουν πολυκυστικές ωοθήκες
Υπολογίζεται 8-16% των γυναικών πάσχουν στη γόνιμη ηλικία τους από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
 Τι δημιουργεί σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Δεν είναι γνωστοί οι ακριβείς λόγοι που δημιουργούν αυτό το σύνδρομο. Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συχνά έχουν κληρονομική προδιάθεση με μητέρα ή αδερφή που πάσχουν από αυτό. Δεν υπάρχουν, αρκετά στοιχεία, για να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει μια γενετική προδιάθεση. Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν πρόβλημα βάρους (υπέρβαρες). Έτσι έρευνες προσπαθούν να αποδείξουν τη σχέση μεταξύ συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών και μεταβολισμού της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων στο σώμα. Μερικές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παράγουν περισσότερη ινσουλίνη που είναι πιθανόν να αντιδρά με τις ωοθήκες δίνοντας τους ώθηση να παράγουν περισσότερες ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα). Αυτό δημιουργεί αύξηση βάρους, προβλήματα ωορρηξίας και αυξημένη τριχοφυία.
Γιατί οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν πρόβλημα με την περίοδο
Οι ωοθήκες είναι δύο μικρά όργανα τοποθετημένα στη γυναικεία πύελο (λεκάνη) δεξιά και αριστερά από τη μήτρα. Οι γυναίκες έχουν στις ωοθήκες τους ωοθυλάκια. Τα ωοθυλάκια είναι μικρές κύστες με υγρό που η καθεμία περιέχει ένα ωάριο. Κάθε μήνα περίπου 20 ωάρια ξεκινούν να ωριμάζουν, αλλά συνήθως μόνο ένα, σπάνια δύο, γίνεται “κυρίαρχο”. Ωριμάζοντας το ωάριο, τα ωοθυλάκια συσσωρεύουν υγρό αυξάνοντας σε μέγεθος. ¨Οταν το ωάριο ωριμάσει  το ωοθυλάκιο σπάει απελευθερώνοντας το ωάριο, το οποίο περνώντας από τις σάλπιγγες, μεταφέρεται στη μήτρα για γονιμοποίηση. Η ρήξη του ωοθυλακίου  και η απελευθέρωση του ωαρίου ονομάζεται ωορρηξία.
Στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, οι ωοθήκες δεν παράγουν όλες τις ορμόνες που χρειάζεται ένα ωοθυλάκιο για να ωριμάσει. Αρχίζουν περίπου 20 να μεγαλώνουν και να συσσωρεύουν υγρό, αλλά κανένα δεν μεγαλώνει αρκετά. Έτσι κάποια απ’ αυτά μπορούν να παραμείνουν στις ωοθήκες ως κύστες, αφού κανένα ωοθυλάκιο δεν ωριμάζει, δεν έχουμε ωορρηξία, άρα δεν έχουμε τη δεύτερη φάση του κύκλου με την παραγωγή προγεστερόνης. Χωρίς προγεστερόνη, η περίοδος είναι ασταθής ή απούσα. Επίσης οι κύστες που παραμένουν, παράγουν ανδρικές ορμόνες που παρεμβαίνουν στην επόμενη ωορρηξία, εμποδίζοντάς την.
 Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα η σε συνδυασμό μεταξύ τους και με διαφορετική βαρύτητα.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών είναι:

• Ασταθής έμμηνος ρύση ή απουσία.
• Υπογονιμότητα.
• Αύξηση της τριχοφυΐας (στο πρόσωπο, το στήθος, το στομάχι, την πλάτη)
• Λιπαρότητα και ακμή
• Κοιλιακός πόνος
• Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία, συνήθως συσσώρευση λίπους στην κοιλιά
• Διαβήτης τύπου 2
• Υψηλή χοληστερίνη
• Υψηλή πίεση
• Ανδροειδής τριχόπτωση
• Υπερχρωματικά στίγματα και λεκέδες
• Ροχαλητό και άπνοιες κατά τον ύπνο

Συνήθως βρίσκουμε ένα ή δύο απ' αυτά τα συμπτώματα, σε διαφορετική βαρύτητα ,σε γυναίκες που παρουσιάζουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Σπάνια βρίσκουμε περισσότερα από αυτά και σχεδόν ποτέ όλα μαζί .
Εξετάσεις για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών
Δεν υπάρχει μοναδική εξέταση που να μας επιβεβαιώνει το σύνδρομο. Θα πρέπει να γίνει ένα πλήρες ιστορικό, μια γυναικολογική εξέταση, ένα υπερηχογράφημα εσωγεννητικών οργάνων, ένα ορμονικό προφίλ και μέτρηση ζαχάρου ή ακόμη καλύτερα καμπύλη ζαχάρου και ινσουλίνης. Η διάγνωση τίθεται από τα αποτελέσματα όλων αυτών των εξετάσεων.
Στη φυσική εξέταση, θα γίνει αξιολόγηση της τριχοφυΐας, γι’ αυτό είναι προτιμότερο να αποφύγουμε την αποτρίχωση μερικές μέρες πριν την επίσκεψη.
Κατά τη γυναικολογική εξέταση, οι ωοθήκες τις περισσότερες φορές έχουν αυξημένο μέγεθος λόγω των πολλών μικρών κυστών που βρίσκονται μέσα σε αυτές. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε ευκολότερα με τον υπέρηχο που γίνεται και την μέτρηση όγκου ωοθηκών.
Κατά το υπερηχογράφημα σύνηθες εύρημα είναι οι πολυάριθμες μικρές κύστες περιφερειακά στην ωοθήκη. Επίσης βρίσκουμε συνήθως ένα παχύ ενδομήτριο (εσωτερική επένδυση της μήτρας) λόγω της άστατης εμμηνορρυσίας .
 Θεραπεία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
Επειδή δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία του συνδρόμου, χρειάζεται να ρυθμίζουμε και να διατηρούμε τις εκδηλώσεις του συνδρόμου σε ύφεση.
Η θεραπεία βασίζεται στα συμπτώματα που έχει κάθε ασθενής και στην προσδοκία της για γονιμοποίηση ή ρύθμιση των συμπτωμάτων που την ενοχλούν (τριχοφυΐα, εμφάνιση, ρύθμιση περιόδου).
Για τις γυναίκες που δεν επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια μπορούν να ρυθμίσουν την περίοδο, να μειώσουν τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών και να βοηθήσουν να καθαρίσει η ακμή. Υπενθυμίζουμε ότι τα ορμονικά σκευάσματα δεν θεραπεύουν το σύνδρομο. Η περίοδος θα ξαναγίνει άστατη αν σταματήσουμε το χάπι.
Σε περίπτωση επιθυμίας για τεκνοποιία, υπάρχουν σκευάσματα (όπως κιτρική κλομιφαίνη, γοναδοτροπίνες) που βοηθούν να έχουμε ωορρηξία κάθε μήνα ώστε να επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αυτά τα σκευάσματα για επίτευξη εγκυμοσύνης, έχουν αυξημένες πιθανότητες για πολύδιμες κυήσεις.
Σε περίπτωση διαβήτη, η χρήση μετφορμίνης μειώνει τα επίπεδα του ζαχάρου στο διαβήτη τύπου 2 και αυξάνει τις πιθανότητες για ωορρηξία.
Αν η γυναίκα δεν επιθυμεί εγκυμοσύνη, αλλά θέλει να μειώσει την παραγωγή των ανδρογόνων που της προκαλούν τριχοφυΐα, υπέρταση, υπάρχουν ειδικά σκευάσματα γι’ αυτό το λόγο (σπιρονολακτόνη, οξεϊκή κυπροτερόνη).
Η διατήρηση του ιδανικού βάρους είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες μπορούν να μειώσουν ή κάποιες φορές να εξαφανίσουν τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Η παχυσαρκία είναι συνδεμένη με το σύνδρομο. Μια υγιεινή διατροφή και φυσική άσκηση βοηθάει στη διατήρηση του ιδανικού βάρους. Έτσι μειώνονται τα συμτώματα του συνδρόμου και επανέρχεται η φυσιολογική περίοδος.
 Οι περισσότερες γυναίκες χάνοντας το 10% του βάρους τους επανέρχονται σε φυσιολογικούς κύκλους.
 Πώς επηρεάζει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών την εγκυμοσύνη.
Φαίνεται να υπάρχει:

•       υψηλότερο ποσοστό αποβολών
•       διαβήτης κύησης
•       υπέρταση και
•       πρόωροι τοκετοί

σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
 Επιπλοκές του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
Η άστατη περίοδος και η απουσία της ωορρηξίας κάνουν τις γυναίκες να παράγουν οιστρογόνα χωρίς την εναλλαγή της παραγωγής προγεστερόνης. Η προγεστερόνη προκαλεί φυσικά περίοδο και ' ηρεμεί ' το γεννητικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων και των μαστών). Έτσι η έλλειψή της προκαλεί παχύ ενδομήτριο που αιμορραγεί άστατα. Υπάρχει πιθανότητα υπερπλασίας του ενδομητρίου ή καρκίνου.
Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, έχουν περισσότερες πιθανότητες για διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, υψηλή πίεση  και καρδιολογικά προβλήματα.
Ρυθμίζοντας τα συμπτώματα σε νεαρή ηλικία, βοηθάμε να μειωθεί ο κίνδυνος.
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών στην εμμηνόπαυση
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα των ανδρογόνων κατά την εμμηνόπαυση αυξάνουν. Έτσι έχουμε αύξηση της τριχοφυΐας σε αυτήν την ηλικία.


Πηγή : Τσεκούρας Ανδρέας - Γενικός ιατρός ΕΣΥ

Τι εννοούμε με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες και πόσο συχνή είναι η εμφάνισή τους στο γυναικείο πληθυσμό;

Με τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες περιγράφουμε εκείνες τις ωοθήκες που περιέχουν πολλές μικρές κύστεις, οι οποίες συνήθως δεν ξεπερνούν τα 8 χιλιοστά σε μέγεθος, και που εντοπίζονται τις πιο πολλές φορές ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της ωοθήκης. Οι μικρές αυτές κύστεις είναι ωοθυλάκια που περιέχουν ωάρια, λόγω όμως ορμονικών διαταραχών, τα ωοθυλάκια αυτά δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και παρουσιάζουν στασιμότητα στη πορεία εξέλιξης τους. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι συχνές στις γυναίκες και απαντώνται περίπου στο 20 – 30% των γυναικών.

Τι εννοούμε με τον όρο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού;

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί ένα σύνολο ετερογενών στοιχείων τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα κλινικών εκδηλώσεων, από τις πιο ήπιες, όπως οι διαταραχές περιόδου, στις πιο σοβαρές όπως ο κίνδυνος ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στην εφηβεία, αν και σε πολλές γυναίκες μπορεί να εμφανιστούν αργότερα. Πρόκειται για μια συχνή διαταραχή που απαντά στο 10 – 15% των γυναικών. Τα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν στο πλαίσιο του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι:

• Διαταραχές περιόδου

• Διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας και προβλήματα γονιμότητας

• Αυξημένη τριχοφυία και προβλήματα ακμής

• Πρόσληψη βάρους και δυσκολία στην απώλεια βάρους

• Κατάθλιψη και εναλλαγές διάθεσης

Ποια είναι η αιτία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικής προδιάθεσης όσο και επίδρασης περιβαλλοντικών παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχουν σημαντικές γενετικές διαταραχές στην έκκριση των ανδρογόνων ορμονών, ειδικά όσον αφορά την παραγωγή τεστοστερόνης, όπως και γενετικές διαταραχές στη δράση μιας άλλης ορμόνης, της ινσουλίνης. Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αντίσταση των ιστών να απαντήσουν στην ινσουλίνη, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα και προδιαθέτει σε διαταραχή στην παραγωγή ανδρογόνων, και ειδικότερα της τεστοστερόνης. Η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με επίκτητους παράγοντες, όπως το βάρος σώματος και οι διατροφικές συνήθειες, έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές ορμονικές διαταραχές, που με τη σειρά τους προκαλούν συμπτώματα σαν και αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Η διάγνωση γίνεται με βάση τα κλινικά συμπτώματα, τη διενέργεια υπερηχογραφήματος των ωοθηκών και έναν βασικό ορμονικό έλεγχο.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στην υγεία της γυναίκας;

Αναφορικά με την παρουσία των κύστεων στις ωοθήκες, αυτές δεν προκαλούν προβλήματα, ούτε απαιτούν χειρουργική αφαίρεση, ούτε και διατρέχουν τον κίνδυνο εξαλλαγής σε καρκίνο. Στις γυναίκες που έχουν μεγάλα διαστήματα χωρίς περίοδο είναι απαραίτητη η υπερηχογραφική εκτίμηση του ενδομητρίου, καθώς ο κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας αυξάνεται, γι’ αυτό και συστήνεται προληπτική ορμονική θεραπεία σε αρχικά στάδια στις γυναίκες αυτές, κάτι που όχι μόνο σταθεροποιεί τον κύκλο τους, αλλά και απομακρύνει τον κίνδυνο κακοήθους μετάλλαξης του ενδομητρίου. Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και αντίσταση στην ινσουλίνη, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη, κάτι το οποίο είναι πιο πιθανό να συμβεί στις υπέρβαρες γυναίκες. Επίσης, οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα στο μέλλον.

Ποια μέτρα βοηθούν στην αντιμετώπιση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Αρχικά, η απώλεια βάρους για τις υπέρβαρες γυναίκες θεωρείται ως ο πιο σημαντικός στόχος. Η απώλεια βάρους βοηθά σημαντικά στην αποκατάσταση των ορμονικών επιπέδων και τη βελτίωση του κύκλου της γυναίκας. Παράλληλα, η σωστή διατροφή και η συστηματική άσκηση βοηθούν σημαντικά στη μείωση της ινσουλίνης στο αίμα. Ο συνδυασμός του σωστού βάρους σώματος με μια ισορροπημένη διατροφή μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων στο μέλλον.

Πώς μπορεί να ρυθμιστεί η περίοδος μιας γυναίκας με πολυκυστικές ωοθήκες;

Η ρύθμιση της περιόδου γίνεται με ορμονική θεραπεία, η συχνότερη μορφή της οποίας είναι το αντισυλληπτικό χάπι. Μια τέτοια θεραπεία γίνεται με παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η σωστή φαρμακευτική αγωγή για την ασθενή. Η ορμονική θεραπεία για τη ρύθμιση του κύκλου συχνά συνδυάζεται με ορμονική θεραπεία για την αντιμετώπιση της αυξημένης τριχοφυϊας σε μορφή ενός φαρμάκου και με τις δύο δράσεις.

Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα γονιμότητας στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Το συχνότερο πρόβλημα γονιμότητας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι η διαταραχή της ωοθυλακιορρηξίας. Η αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής είναι κυρίως με φαρμακευτικά μέσα, εκ των οποίων το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο είναι η κλομιφένη (clomiphene citrate). Η κλομιφένη προκαλεί ωοθυλακιορρηξία στο 80% των περιπτώσεων και εγκυμοσύνες στο 60-70%. Οι γυναίκες που δεν παρουσιάζουν ωοθυλακιορρηξία μετά από θεραπεία με κλομιφένη μπορούν να υποβληθούν σε ενέσιμη ορμονική θεραπεία με γοναδοτροπίνες. Εναλλακτικά, πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας μπορεί να γίνει και μετά από drilling των ωοθηκών, μια χειρουργική επέμβαση η οποία γίνεται λαπαροσκοπικά με πολύ καλά αποτελέσματα. Τέλος, αν όλες οι παραπάνω επιλογές δεν επιτύχουν, το ζευγάρι μπορεί να ακολουθήσει τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ποιος είναι ο ρόλος της μετφορμίνης στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Η μετφορμίνη ανήκει στην κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του μη ινσουλινο-εξαρτώμενου σακχαρώδους διαβήτη (διαβήτης τύπου ΙΙ). Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως η χρήση μετφορμίνης στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να βελτιώσει το ορμονικό και μεταβολικό περιβάλλον, να αποκαταστήσει τον κύκλο τους και να επαναφέρει την ωοθυλακιορρηξία σε πιο τακτική βάση. Πολλές έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη οι οποίες θα διευκρινίσουν περαιτέρω το ρόλο της μετφορμίνης.

Πηγή :