Τετάρτη 13 Απριλίου 2011

Αρχαία Γνωμικά


 Άνθρωπος
Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος.
μτφρ: για όλα τα πράγματα ο άνθρωπος είναι το μέτρο
Ζώον δίπουν άπτερον
(Ο ορισμός του ανθρώπου κατά τον Πλάτωνα)
Άνθρωπος: ο αναθρών ά όπωπε.
μτφρ: Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει.
Τι εστιν ό μίαν έχον φωνήν τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίνεται;
Το αίνιγμα της Σφίγγας
(Το έλυσε ο Οιδίποδας. Η απάντηση είναι φυσικά «ο άνθρωπος»)
Φύσει γαρ άνθρωπος, ό βούλεται, τούτο και οίεται.
μτφρ: από τη φύση του ο άνθρωπος, αυτό που θέλει, αυτό νομίζει
(Υπότιτλος στην "περί του Γαλατικού πολέμου" εξιστόρησή του)
Πολέμιον ανθρώποις αυτοί εαυτοίς.
μτφρ: ο εχθρός του ανθρώπου είναι ο ίδιος εαυτός του
Πάντες άνθρωποι φύσει ορέγονται του ειδέναι.
Άνθρωπον ζητώ.
Μέμνησο ότι άνθρωπος εί.
Υπενθύμιση προς τον εαυτό του που επέβαλε ο Φίλιππος Β’
Ως χαρίεν εστ’ άνθρωπος αν άνθρωπος ή.
Σκιάς όναρ άνθρωπος.
μτφρ: ο άνθρωπος είναι τ’ όνειρο μιας σκιάς.
Πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει.
  
  Κόσμος & Σύμπαν
Κάλλιστον κόσμος, ποίημα γαρ θεού.
Κόσμον τονδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ' ην αεί και έστιν και έστε πύρ αείζωον.
  
  Καλό & Κακό
Ουδέν κακόν αμιγές καλού.
Αρχαιοελληνική παροιμία
Ενός κακού μύρια έπονται.
(ή "ενός ατόπου δοθέντος μύρια έπονται")
Το μεν καλόν ορώ και επιδοκιμάζω, πράττω δε το κακόν.
(Η Μήδεια.)
  
  Ζωή
Ο κόσμος σκηνή, ο βίος πάροδος. Ήλθες, είδες, απήλθες.
Λάθε βιώσας.
Πάς ώσπερ άρτι γεγονώς εκ του ζην απέρχεται.
μτφρ: Ο καθένας φεύγει απ’ τη ζωή, σαν να ‘ρθε τώρα μόλις.
Μη ως μύρια μέλλων έτη ζην. Το χρεών επήρτηται. Έως ζης, έως έξεστιν, αγαθός γενού.
Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.
(από τον Ηρόδοτο)
Βίος αληλεσμένος και μάζα μεμαγμένη.
Αρχαιοελληνική παροιμιακή φράση
Ζώμεν γαρ ού ως θέλομεν, αλλ’ ως δυνάμεθα.
  
  Θάνατος
Ανδρών επιφανών πάσα η γη τάφος.
(από τον Επιτάφιο του Περικλή)
Εκ γαίης γαρ πάντα και εις γην πάντα τελευτά.
Ον γαρ οι Θεοί φιλούσιν, αποθνήσκει νέος.
Ψυχάριον εί, βαστάζον νεκρόν.
Νεκρός ου δάκνει.
Τον τεθνηκότα μη κακολογείν.
Θνητών όλβιος εις το τέλος ουδείς.
μτφρ: κανένας άνθρωπος δεν είναι τυχερός στο τέλος
Ουδέν τον θάνατον διαφέρει του ζήν.
Θανάτου μόνον ουκ έστιν επανόρθωμα.
Έξω του κόσμου το αποθανόν ου πίπτει.
μτφρ: ό,τι πεθαίνει δεν πέφτει έξω από τον κόσμο [δεν χάνεται]
Ο θάνατος τυγχάνει ων, ως εμοί δοκεί, ουδέν άλλο ή δυοίν πραγμάτοιν διάλυσις, της ψυχής και του σώματος απ' αλλήλου.
μτφρ: ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο διαχωρισμός δύο πραγμάτων, του ενός απ' το άλλο, δηλαδή της ψυχής από το σώμα.
Ύπνω και θανάτω διδυμάοσιν.
μτφρ: ο ύπνος και ο θάνατος είναι δίδυμα αδέλφια
Κοινωνία γαρ ψυχή και σώματι διαλύσεως ουκ έστιν η κρείττον.
μτφρ: η ένωση της ψυχής και του σώματος [η γέννηση] δεν είναι με κανένα τρόπο καλύτερη από το χωρισμό τους [το θάνατο]
  
  Μεταφυσική
Αστέρες ουράνιοι, Νυκτός φίλα τέκνα μελαίνης…
Από τον Ορφικό Ύμνο των Άστρων
Εισί γάρ δή οι περί τάς τελετάς ναρθηκοφόροι μέν πολλοί, βάκχοι δε τε παύροι.
μτφρ: πολλοί έλαβαν μέρος εις τα [Ελευσίνια]μυστήρια αλλά λίγοι είναι οι εκλεκτοί
  
  Θρησκεία & Θεός
Aεί ο θεός γεωμετρεί
Ει θεοί εισί κακοί, ουκ εισί θεοί.
Περί μεν θεών ουκ έχω ειδέναι, ούθ’ ως εισίν ουθ’ ως ουκ εισίν.
μτφρ: σχετικά με τους θεούς, δεν ξέρω ούτε πώς είναι ούτε πώς δεν είναι.
Θεός ουδαμή ουδαμώς άδικος.
μτφρ: ο Θεός δεν είναι ποτέ καθόλου άδικος
Πρεσβύτατον των όντων Θεός, αγέννητον γαρ και μήτε αρχήν έχον, μήτε τελετήν.
  
  Χρόνος
Παν εφήμερον, και το μνημονεύον και το μνημονευόμενον.
Πάντων των αναγκαίων κακών ιατρός χρόνος εστίν.
Χρόνου φείδου.
Έσσετ’ ήμαρ.
μτφρ: θα ‘ρθει η μέρα που…
(Ιλιάς)
Οι καιροί ου μενετοί.
Μη πίστευε χρόνω.
Χρόνου γαρ εις τα πράγματα εάν λάβης, άπαντα λήξει και κατασταλήσεται.
Απολλόδωρος
Πάντα εκκαλύπτων ο χρόνος εις το φως άγει.
μτφρ: ο χρόνος αποκαλύπτει τα πάντα και τα φέρνει στο φως
  
  Μέλλον
Θαρσείν χρη, τάχ’ αύριον έσσετ’ άμεινον.
Από κύλικος μέχρι χειλέων πολλά πέλει.
μτφρ: από το ποτήρι μέχρι τα χείλη πολλά γίνονται
Ειπώθηκε από δούλο του αργοναύτη Ανταίου
(με την έννοια ότι πολλά απρόοπτα μπορεί να συμβούν μέχρι να πραγματοποιηθεί κάτι)
  
  Νεότητα
Άμες γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες.
μτφρ: και εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροι [από εσάς]
Τραγούδι από το χορό των νέων στις γιορτές της αρχαίας Σπάρτης.
Νεότης πονείν ουκ εθέλουσα πρoς γήρας κακοπραγεί.
  
  Γηρατειά
Τίμα το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον.
Αετού γήρας κορύδου νεότης.
μτφρ: του αετού τα γηρατειά ισοδυναμούν με του κορυδαλλού τα νιάτα.
Αρχαιοελληνική παροιμία
Αμές ποκ’ ήμες άλκιμοι νεανίαι.
μτφρ: Ήμαστε κι εμείς κάποτε ρωμαλέοι νέοι.
Τραγούδι από το χορό των γερόντων στις γιορτές της αρχ. Σπάρτης
Γραυς χορεύει.
Αρχαιοελληνική παροιμία
Το γήρας όρμον είναι των κακών.
μτφρ: τα γηρατειά είναι λιμάνι όπου αράζουν όλες οι συμφορές
Γέρων εραστής, εσχάτη κακή τύχη.
  
  Προφητείες
Ήξεις αφήξεις ου εν πολέμω θνήξεις.
Χρησμός του μαντείου των Δελφών.
(Μεγαλοφυές! Το νόημα προκύπτει από τη θέση του κόμματος)
Μάντις κακών
(Ο Αγαμέμνων για τον Κάλχα)
Σήματα λυγρά
μτφρ: ολέθρια σημάδια
Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης.
(Ιλιάδα Μ, ρήση του Έκτορα)
Μάντις δ' άριστος όστις εικάζει καλώς.
  
  Καθυστέρηση
Κατόπιν εορτής ήκεις.
  
  Βιασύνη
Σπεύδε βραδέως.
Δύο τα εναντιώτατα ευβουλία είναι, τάχος τε και οργήν.
μτφρ: δυο πράγματα είναι αντίθετα στη λήψη σωστής απόφασης, η βιασύνη και η οργή
  
  Τέλος
Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.
(από τον Ηρόδοτο)
  
  Φύση & Περιβάλλον
Άριστον μεν ύδωρ
Η φύσις ουδέν ποιεί άλματα.
Ροδοδάκτυλος Ηώς.
Ηώς=Αυγή, μυθική θεά
Τα ψυχρά θέρεται, θερμόν ψύχεται, υγρόν αυαίνεται, καρφαλέον νοτίζεται.
μτφρ: τα ψυχρά θερμαίνονται, το θερμό ψύχεται, το υγρό ξεραίνεται, το στεγνό δροσίζεται.
Η φύσις μηδέν μήτε ατελές ποιεί μήτε μάτην.
  
  Θάλασσα
Παρά θίν’ αλός.
μτφρ: παραλιακά
(Ιλιάς Α)
Θάλασσα και πυρ, και γυνή τρίτον κακόν.
Μέγα το της θαλάσσης κράτος.
(Είναι και στο θυρεό του Πολεμικού Ναυτικού)
Πιστόν γη, άπιστον θάλασσα.
Αρχαιοελληνικό ρητό
  
  Φωτιά
Των οικιών ημών εμπιμπραμένων, ημείς άδομεν.
Αρχαιοελληνική παροιμία
Οκόσα φάρμακα ουκ ιήται, σίδηρος ιήται· Όσσα σίδηρος ουκ ιήται, πυρ ιήται· όσσα δε πυρ ουκ ιήται ταύτα χρη νομίζειν ανίητα
ιήται=θεραπεύει, σίδηρος(μτφ.)=εγχείρηση, πυρ(μτφ.)=καυτηρίαση
Πυρ μαχαίρα μη σκαλεύειν
(με την έννοια: μην οξύνεις επιθετικές διαθέσεις)
  
  Ζώα
Πολλ’ οίδ’ αλώπηξ, εχίνος δε εν, μέγα.
μτφρ: η αλεπού ξέρει πολλά και ο σκαντζόχοιρος ένα και καλό
Βρεκεκέξ κουάξ κουάξ
(από τους «Βατραχους», εννοείται)
 πηγή - www.gnomikologikon.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου